Doug Aitken'den ezber bozan çağ eleştirisi: ‘İçimdeki Şehir’

Doug Aitken'in 'İçimdeki Şehir' adlı Türkiye'deki ilk kişisel sergisi, Borusan Contemporary'de eylül ayında başladı. Aitken'in 2006 ile 2024 yılları arasındaki eserlerini sıradışı biçimde bir araya getiren sergi, sanatseverleri yapının mimarisi üzerinden çarpıcı bir yolculuğa çıkarıyor.

1990'lardan bu yana verili sanatsal formların sınırlarını zorlayan Amerikalı sanatçı Aitken, modern hayat ve hiper-bağlantısallığın karmaşıklık ve muğlaklığını, neoliberal küreselleşme çağında özgürlüğün anlamı ve özgürlük kavramının yalnızlaşma üzerindeki olası etkileri bağlamında ele alıyor.

Doug Aitken, 3 Modern Figür: Nefes Almayı Unutma (2018), Kurulum Görünümü 6775 Santa Monica Bulvarı, Los Angeles 2019, Fotoğraf: Dakota Higgins

MEGA KENTLER VE SINIRSIZ DİJİTAL OKYANUS

İnsanlar ve teknoloji arasındaki her geçen gün daha da geçirgen hale gelen ilişkilenme biçimini araştıran sanatçı; insanı, çevresi ve diğer insanlarla yüzleştiren deneyimlerden hareketle hikâyelerinin merkezine yerleştirerek eserlerinde hümanist bir duruş sergiliyor.

Tüm dünyayı sarsan Covid-19 salgınıyla birlikte insan doğasına özgü hareketlilik eğiliminin modern toplumlarda durma noktasına gelmesini özellikle kentlere odaklanarak mercek altına alan Aitken, aşırı etkileşimli toplumsal süreçler ile paradoksal yalnızlık arasındaki ilişkiyi sorgularken günümüz dünyasının geldiği noktayı anlamlandırmaya çalışıyor.

Doug Aitken, 3 Modern Figures, Dont Forget to Breathe (Nefes Almayi Unutma) 2018, Fotoğraf: Hadiye Cangökçe

İNSANLIĞIN İKİLEMİ: AŞIRI HIZ-YAVAŞLIK, HAREKET–DURAĞANLIK

Aşırı hız ile yavaşlık, bağlantısallık ile ıssızlık, hareket ile durağanlık arasında konumlandırdığı eserleriyle sanatçı, günümüz toplumlarının kentsel, teknolojik, biyolojik ve duygusal açıdan nasıl bir arayış içerisinde olduğuna dair sorular soruyor. Gitgide büyüyen mega kentlerin ezici baskısı ve dijital okyanusun sınırsızlığında bireyin yalnızlaştığı, hatta varlığının silinme noktasına geldiği bir dönemde Aitken, 'İçimdeki Şehir' üzerinden bugünün yeni iletişim, etkileşim, algılama ve var olma biçimlerini ve olanaklarını irdeliyor.

Covid-19 salgınıyla yakın zamanda dünya çapında bir duraksamaya neden olan karantina dönemini üç kanallı film enstalasyonu Bayraklar ve Enkaz (2021) ile tekstil işi Dijital Detoks (2020) aracılığıyla insanlığın sessizlik ve soluklanma ânını yansıtan Aitken, aynı dönemde evindeki malzemelerden el yapımı duvar örtüleri de oluşturmuştu.

Doug Aitken, Flags and Debris (Bayraklar ve Enkaz), 2021, Fotoğraf: Hadiye Cangökçe

SANATSEVERLERİ NELER BEKLİYOR?

Aitken'in 2006 tarihli eşmerkezli, kesişim halinde olan ve genişleyen iki daireden oluşan ve durmaksızın hareket eden neon eseri İki Kere Düşünme II'si; tren veya uçak pencerelerinden bir dizi anonim karakteri göstererek yolculuğun ara mekânlarına odaklandığı 2007 tarihli fotoğraf serisi Pencereler'i; mobilite ve doğrusal olmama kavramları üzerinden yine aynı yıl ürettiği Uyurgezerler'i; 2018 tarihli, benzer bağlantısallık sorunlarına değindiği, beden ile dijital alan arasındaki sınırların bulanıklaştığı 3 Modern Figür: Nefes Almayı Unutma'sı ve "hareket" düşüncesini ele almaya devam ettiği 2024 tarihli yeni üretimi Yükselen Merdiven'i Borusan Contemporary'de siz sanatseverleri bekliyor.

Doug Aitken, Sleepwalkers (Uyurgezerler) 2007, Fotoğraf: Hadiye Cangökçe

Jérôme Sans küratörlüğünde gerçekleştirilen ve 14 Eylül'de kapılarını açan Amerikalı multidisipliner sanatçı Doug Aitken'in 'İçimdeki Şehir' sergisini 17 Ağustos 2025'e değin Borusan Contemporary'de gezebilir, siz de bu eşsiz deneyimin bir parçası olabilirsiniz.

Doug Aitken, Flags and Debris (Bayraklar ve Enkaz), 2021, Fotoğraf: Hadiye Cangökçe

AITKEN: 'YAPTIĞIM ÇALIŞMALAR SORULAR ÖNERİYOR'

Doug Aitken, eserlerine ilişkin şunları söylüyor:

"Buradaki çalışmalarım geleneksel anlamda doğal ya da organik olmayan bir ortamda modern yaşamla ilgileniyor. Farklı karakterlerin bir dizi anlatısı uzayda hareket ediyor, çeşitli biçimler ve enkarnasyonlar alıyor. Bu, aslında izleyicinin bir diyalog yaratmasıyla ilgili. Yaptığım çalışmalar sorular öneriyor. İzleyicinin bir adım geri atarak kendisi hakkında düşünmesine, zaman içinde bir fikir ya da yankı oluşturmasına veya bir sanat eseriyle tartışmasına olanak tanıyor."

SERGİ MEKÂNININ BÜYÜLEYİCİ ATMOSFERİ: 'İNANILMAZ BİR KESİŞME DUYGUSU'

Aitken, Borusan Contemporary ve sergiye ev sahipliği yapan Perili Köşk'ten ne kadar etkilendiğini de şu sözlerle anlatıyor:

"Mimarisi ve konumuyla gizemli bir kaleyi andıran bu dikey, kırmızı tuğlalı köşk beni çok etkiledi. Boğaz caddenin karşısında, köprü ise sol tarafta. Avrupa'da durup Asya'ya bakıyorsunuz. İnanılmaz bir kesişme duygusu; üst üste binen kültürlerin karmaşıklığı var. Büyüleyici ve başka hiçbir yere benzemiyor. Bu sergi için iç mekânları kullandım ve onları sonsuz hale getirdim. Sonuç olarak, enstalasyonlar oldukça sürükleyici; her biri farklı bir mecra ve farklı anlatılar içeriyor. İçeri girip parlak bir duvarda iyi aydınlatılmış bir dizi resim görmek değil, kapıyı açıp bu girdabın içine düşmek istedim."

JÉRÔME SANS: 'BUGÜNÜN VE YARININ YÜZLERİ ÜZERİNE DÜŞÜNMEYE BİR DAVET'

Serginin küratörü Jérôme Sans ise Doug Aitken ve 'İçimdeki Şehir'e ilişkin şöyle konuşuyor:

"Sürekli ivme kazanan, insanlığın yeni teknolojiyle birlikte görülmemiş bir hızla değiştiği dünyada, Doug Aitken'in eserleri, kendimiz, neyi nasıl yaşadığımız ve şehirlerin değişen yüzleri, yani bugünün ve yarının yüzleri üzerine düşünmeye bir davettir."

BORUSAN CONTEMPORARY ZİYARET SAATLERİ

Sadece hafta sonları 10.00–19.00 saatleri arasında ziyaret edilebilen Borusan Contemporary'de, ayrıca 11.00-13.00-15.00-17.00 saatlerinde düzenlenen ücretsiz rehberli sergi turları için [email protected] adresinden rezervasyon yaptırmanız gerekiyor. Giriş ücretleri ve ziyaret bilgilerine ilişkin ayrıntılara ise Borusan Contemporary'nin internet sitesinden ulaşabilirsiniz.