İzmir'de inşaat sırasında ortaya çıkan antik Roma dönemine ait liman hamamı ve imparatorluk salonu su altında kaldı. Arkeologlar telafisi mümkün olmayan sonuçlar ortaya çıkmadan suyun tahliye edilmesi gerektiğini söylüyor.
İzmir Konak'taki Ahmetağa Mahallesi'nde bulunan Kaplan Mustafa Paşa Vakfı'na ait alandaki iş merkezinin yıkılıp yeniden yapılması için İzmir Vakıflar Müdürlüğü tarafından 2016'da ihale yapıldı. İhaleyi kazanan firma yeni bir iş merkezi yapmak için eskisini yıktı. Yıkım sırasında tarihi eser kalıntılarına rastlanınca üçüncü derece arkeolojik sit alanı olan bölgede, İzmir Müze Müdürlüğü denetiminde sondaj ve kurtarma kazısı yapıldı. Kazı sonucunda antik Roma dönemine ait liman hamam kalıntısı, imparatorluk salonu, dükkân ve depolama alanları gün yüzüne çıkarıldı.
2. YÜZYILA AİT LİMAN HAMAMI, DÜKKÂN VE DEPOLAMA ALANLARI
Kazı çalışmalarının tamamlanması üzerine İzmir Müzesi arkeologları çalışmaları rapor haline getirip İzmir 1 No'lu Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu'na sundu. Raporda 2. yüzyıla ait liman hamamı, dükkân ve depolama alanlarının açığa çıkarılmasıyla birlikte Kemeraltı yayı sınırlarında olduğu kabul edilen iç limana ait bilinen tezleri değiştiği belirtildi. Vakfa ait alanın birinci derece arkeolojik sit alanı olarak tescil edilmesi Koruma Kurulu'na önerildi.
RAPORDA 'MUTLAK KORUNMASI GEREKLİ ALAN' VURGUSU
Raporu değerlendiren Koruma Bölge Kurulu, 3 Ekim'de bir karar aldı. Kararda, antik Roma Dönemi'ne ait liman, hamam kalıntısı ve imparatorluk salonunun kompleks bir yapıya ait olduğu ve bir dönemin sosyokültürel yaşamını göstermesi açısından 'mutlak korunması gerekli alan' şeklinde vurgulandı. Kararda ayrıca, zeminde bulunan suyun tahliye edildikten sonra ilgili uzmanlarca hazırlanacak rapor sonucunda alanın sit statüsü ve tescilinin yeniden değerlendirileceği belirtildi.
TARİHİ ALAN GÖLE DÖNDÜ
Ancak aradan geçen süre içinde alanda bulanan zemin suyu ile birlikte yağmur suyu, tarihi alanı göle çevirdi. Böylece suya gömülen alanda yer alan tarihi eserler, geri dönüşü mümkün olmayan bir tahribatla karşı karşıya kaldı. Bu durum arkeologların da tepkisine neden oldu.
Arkeolog Nezih Başgelen, "Kaplan Mustafa Paşa Vakıf Çarşısı temelinden çıkanlar Smyrna'nın tarihi topografyasına ait anıtsal yapı komplekslerinden birine ait olması açısından önemlidir. Müze Müdürlüğü denetiminde yapılan kurtarma kazısı sonucu buradaki kalıntıların Antik Roma Dönemi'ne ait şehir hamamlarından birine ait olduğu belirtilmiştir. Ünlü hatip Aristides de çok sevdiği Smyrna'yı tasvir ederken, döneminde antik kentte deniz kıyısına kadar göz kamaştırıcı gymnasionlar, pazaryerleri, tiyatrolar, tapınak alanları, limanlar, doğal ve insan yapımı güzelliklerin birbirleriyle yarıştığını, nerede yıkanacağınızı bilemeyeceğiniz kadar çok hamamın olduğunu belirtmektedir. Fotoğraflarından gördüğüm kadarı ile ortaya çıkan kalıntıların planı oldukça nitelikli ve daha önce fazla örneği olmayan özellikler göstermektedir. Bu açıdan bu alandaki eserlerin titizlikle korunması gerekmektedir. İzmir kent arkeolojisine yeni bir değer katan bu ilginç komplekse ait önemli kalıntıların su içinde kalması ise üzüntü vericidir. Geçtiğimiz yıllarda Agora'da, Kadifekale'de ve Tiyatro alanında oldukça başarılı kentsel arkeoloji uygulamaları ile dikkati çeken İzmir'in, yerinde koruma açısından burada da rasyonel bir çözüm geliştirmesini bekliyoruz. Vakıflar, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve ilgili Koruma Kurulu'nun, tarafların ve kalıntıların zarar görmeyeceği bir projeyle bir an önce bu eseri İzmir'e kazandırmasını dilerim" dedi.
Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Dr. Ahmet Uhri ise, "Alanı dolduran suyun bir an önce tahliye edilmesi lazım. Ayrıca alanın yağmur ve hava koşullarına karşı korunması gerekir" diye konuştu.
SUYUN TAHLİYESİ İÇİN UZMAN RAPORU BEKLENİYOR
Kalıntıların bulunduğu alanın deniz seviyesinin altında olduğunu, alanda bulunan suyun tahliye edilmesi için uzmanlarca hazırlanacak raporun beklendiğini belirten Vakıflar Genel Müdürlüğü ise, konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı:
"Zaten deniz seviyesinin altında kalan yapının sudan daha fazla zarar görmemesi amacıyla zemin suyunun giderilmesine ilişkin üniversitelerin geoteknik, hidrolik ve arkeolojik bölümlerindeki uzmanlarca hazırlanacak olan rapor beklenmekte olup, rapor doğrultusunda ve ilgili Koruma Kurulu'nun kararına istinaden çalışmalar başlatılacaktır."
(Hürriyet / İdris Emen)
